Uyku felci (karabasan) nedir?

Uyku felci, bir kişinin uyumak ya da yeni uyanmak üzereyken yaşadığı bilinçli olma ancak hareket edememe durumudur.

Her uyku döngüsünün iki bölümü vardır: hızlı göz hareketi (REM) uykusu ve REM dışı uyku (NREM).

REM olmayan ilk bölümde, nefes alma düzeni daha ritmik hale gelir ve yüksek seslerden bile uyanma olasılığı azalır.

Daha sonra rüya görmenin gerçekleştiği REM uykusu gelir.

Uyku felci, hareket veya kas aktivitesinin olmadığı uykunun REM aşamasında gerçekleşir. REM uykusu sırasında en duygusal rüyalarımıza sahip olma eğiliminde olduğumuzdan, bu rüyaları gerçekleştirmemizi, kendimize ve yanımızdakine zarar vermemizi engellemek için beynimiz bizi geçici olarak felç edeblilir.

Bu felç (postural atoni), omurilikteki motor nöronları inhibe eden nörotransmiterler γ-Aminobütirik asit ve glisin tarafından etkilenen pons ve ventromedial medulla tarafından iskelet kası tonusunun baskılanmasının bir sonucudur. Zihinsel olarak uyanmaya başladığımız ve hala REM felci altındayken farkına vardığımız ciddi bir duruma UYKU FELCİ denir. Mağdur, uykuya daldığında veya uyandığında hareket edemeyen, konuşamayan, “kapana kısılmış” biri gibi hisseder ancak birey nefes alabilir ve çevresinin doğru bir şekilde farkındadır.

Parietal lob duyu ve algılamada işlev görür ve duyusal girdileri görsel sisteme entegre eder. Görülen halüsinasyonlarda, parietal lobun özellikle de üst parietal lobülde rol oynaması muhtemeldir.

REM uyku bozukluklarının patofizyolojisi kusurlu beyin sapı yapılarından kaynaklanmaktadır. Uyku felcinde, davetsiz misafir (korkunun eşlik ettiği odada bir yabancı hissi), bir tehdit veya tehlike duygusu için artan farkındalık, amigdalanın beyin sapı aktivasyonundan kaynaklanmaktadır.

REM rüyalarında önemli rolü olan bir diğer yapı limbik sistemdir. Limbik sistem, beynin derinliklerinde bulunan ve temelde duygu ve davranışların düzenlenmesi, uzun süreli hafıza, motivasyon ve koku duyusunun işlenmesinden sorumlu beyin bölgelerinin ortak adıdır. Limbik sistem hipotalamus, hipokampus, amigdala, septal çekirdekler, singulat, farklı talamik çekirdekler ve retiküler aktive edici sistemlerin bölümleri, orbital frontal lob, bazı serebellar çekirdeklerden oluşur. Amigdaloid kompleksleri, hafıza, karar verme ve duygusal tepkileri işler. Lateral amigdala, bazolateral komplekslerin geri kalanına impuls gönderir. Bu, amigdalanın talamus, anterior singulat ve pons yapılarından çıkıntılar yoluyla aktivasyonundan önce gelir. Bu, bireye davetsiz misafirin odada olduğu fikrini verir. Bu karmaşık yol (subtalamo–amigdala yolu), tehlike anlarında, duyusal korteks tarafından derinlemesine analize gerek kalmadan vücutta uygun bir yanıtın olmasını sağlamaktan sorumludur.

Uyku felci ayrıca hipnagojik ve hipnopompik ile de ilişkili olabilir. Hipnogojik halüsinasyonları uykudan önce ortaya çıkar, hipnopompik halüsinasyonları ise uykudan uyanırken ortaya çıkar.

Uyku felci olan bireyler vücut bozulma görüntülerine sahip olabilir. Normal olarak, aktif bir bireyde, parietal lob, frontal lob veya serebellumdan girdi alır ve bu, bireyin vücut kısmı ve hareketinin konumu hakkında bilgi verir. Üst parietal lobül, çeşitli duyusal uyarımlara dayanan insan görsel / fonksiyonel görüntülemesinden sorumludur. Uyku felcinde, bireylerin sürekli olarak motor korteksten inaktif uzuvlara girdi aldıkları varsayılmaktadır. Bir birey REM sırasında ayağa kalktığında, propriyosepsiyonu aktive eden ön beyin nöronal sistemi aktive olur ve o anda kas tonusunu aktive eden bir spinal motor mekanizması etkisizdir.

Uyku felci, pons içindeki açma / kapama bölgelerine de bağlı olabilir. Bu, kolinerjik reseptörlerin indüksiyonunu ve noradrenerjik veya serotonerjik reseptörlerin baskılanmasını içerir. Monozigotik ve dizigotik ikizleri ve kardeşleri içeren bir çalışma, uyku felcinde değişken miktarda genetik yatkınlık olduğunu ortaya koymuştur.Bazı genler de uyku felcine dahil edilmiştir; Bu genler uyku ve uyanıklık döngüsünde rol oynar. Bu genler arasında PER2, PER3, PER1, ABCC9, CACNA1C, ARNTL2, CLOCK ve DBP bulunur.

Uyku felci için spesifik bir tedavi yoktur, ancak stres yönetimi, düzenli bir uyku programı sürdürmek ve iyi uyku alışkanlıklarına uymak uyku felci olasılığını azaltabilir.

KAYNAK