Lupus (Kelebek Hastalığı)

Kelebek hastalığı olarak da bilinen lupus, vücudunuzun bağışıklık sistemi kendi doku ve organlarınıza saldırdığında ortaya çıkan bir otoimmün hastalıktır. 

Bağışıklık sistemi vücudu korur. Virüsler, bakteriler ve mikroplar gibi antijenlerle savaşır. Bunu, antikor adı verilen proteinleri üreterek yapar. Bu antikorlar, beyaz kan hücreleri veya B lenfositleri tarafından üretilir. Bir kişinin lupus gibi bir otoimmün rahatsızlığı olduğunda, bağışıklık sistemi istenmeyen maddeler veya antijenler ile sağlıklı doku arasında ayrım yapamaz. Sonuç olarak bağışıklık sistemi, antikorları hem sağlıklı dokuya hem de antijenlere karşı yönlendirir. Bu şişlik, ağrı ve doku hasarına neden olur. Lupuslu kişilerde gelişen en yaygın otoantikor türü bir antinükleer antikordur (ANA). ANA, hücrenin komuta merkezi olan hücre çekirdeğinin parçalarıyla reaksiyona girer. Bu otoantikorlar kanda dolaşır ancak bazı vücut hücreleri bazı otoantikorların geçmesine izin verecek kadar geçirgen duvarlara sahiptir. Otoantikorlar daha sonra bu hücrelerin çekirdeğindeki DNA’ya saldırabilir. Lupusun bazı organları etkileyip diğerlerini etkilememesinin nedeni budur.

Lupusun neden olduğu iltihap, eklemleriniz, cildiniz, böbrekleriniz, kan hücreleriniz, beyniniz, kalbiniz ve akciğerleriniz dahil olmak üzere birçok farklı vücut sistemini etkileyebilir.

TÜRLERİ

1.Sistemik Lupus Eritematoz : SLE, en bilinen lupus türüdür. Diğer lupus türlerinden daha şiddetlidir çünkü vücudun herhangi bir organını veya organ sistemini etkileyebilir. Deride, eklemlerde, akciğerlerde, böbreklerde, kanda, kalpte veya bunların bir kombinasyonunda iltihaplanmaya neden olabilir.

2.Diskoid Lupus Eritematozus (kutanöz lupus) : Semptomlar sadece cildi etkiler. Yüz, boyun ve kafa derisinde kızarıklık görülür. Kutanöz lupus çeşitleri ;

• Akut kutanöz lupus : Bu tip karakteristik bir “kelebek kızarıklığı” oluşmasına neden olur. Bu yanaklarda ve burunda görülen kırmızı bir döküntüdür.
• Subakut kutanöz lupus : Bu tür bir kutanöz lupus, vücutta kırmızı, kabarık ve pullu bir döküntü oluşmasına neden olur. Genellikle güneş ışığına maruz kalan ve tipik olarak yara izi bırakmayan alanlarda görülür.
• Kronik kutanöz lupus : Bu tip mor veya kırmızı döküntülere neden olur. Ayrıca ciltte renk değişikliğine, yara izine ve saç dökülmesine neden olabilir. Buna diskoid lupus denildiğini de görebilirsiniz.

3. İlaca Bağlı Lupus : Bazı reçeteli ilaçların kullanımı ilaca bağlı lupusa (DIL) yol açabilir. DIL, ilaca bağlı lupus eritematozus (DILE) olarak da adlandırılabilir. DIL, tipik olarak bir ilacı aldıktan sonra, belirli reçeteli ilaçların uzun süreli kullanımıyla gelişebilir.

4. Yenidoğan Lupus : Bu durum son derece nadirdir ve anneleri belirli otoimmün antikorlara sahip olan bebekleri etkiler. Bu otoimmün antikorlar, plasenta boyunca anneden fetüse geçer.

NEDENLERİ

Sağlık hizmeti sağlayıcıları lupusa neyin sebep olduğunu tam olarak bilmese de, bunun altta yatan birçok faktörün bir kombinasyonu olabileceğini düşünüyorlar. Bunlardan bazıları;

• Çevre : Sağlık hizmeti sağlayıcıları, sigara ve stres gibi toksinlere maruz kalmayı potansiyel lupus nedenleri olarak belirlemiştir.
• Genetik : Lupus ile ilişkili 50’den fazla gen tanımlanmıştır. Ek olarak, ailede lupus öyküsü olması, bir kişiyi bu durumu deneyimlemek için biraz daha yüksek risk altına sokabilir.
• Hormonlar : Bazı çalışmalar, artan östrojen seviyeleri gibi anormal hormon seviyelerinin lupusa katkıda bulunabileceğini düşündürmektedir.
• Enfeksiyonlar : Sağlık hizmeti sağlayıcıları, sitomegalovirüs ve Epstein-Barr gibi enfeksiyonlar ile lupus nedenleri arasındaki bağlantıyı hala araştırmaktadır.
• İlaçlar : Lupus, belirli tansiyon ilaçları, nöbet önleyici ilaçlar ve antibiyotiklerle tetiklenebilir. İlaca bağlı lupusu olan kişiler genellikle ilacı almayı bıraktıklarında iyileşirler. Nadiren, ilaç kesildikten sonra bile semptomlar devam edebilir.
• Güneş ışığı : Güneşe maruz kalmak, lupus cilt lezyonlarına neden olabilir veya duyarlı kişilerde bir iç tepkiyi tetikleyebilir.

Lupusun burada listelenen potansiyel nedenlerinden hiçbiri yaşanmamış olsa bile yine de otoimmün hastalığa sahip olmak mümkündür.

Kadınların lupus geliştirme olasılığı erkeklerden daha yüksektir ancak hastalık erkeklerde daha şiddetli olabilir.

BELİRTİLERİ

İki lupus vakası aynı olmasa da, en yaygın semptom ve bulgular şunları içerir:

• yüksek ateş
• yorgunluk
• vücut ağrıları
• eklem ağrısı
• yüzdeki kelebek döküntüleri dahil olmak üzere döküntüler
• cilt lezyonları
• nefes darlığı
• Kronik göz kuruluğu ve ağız kuruluğu içeren Sjogren sendromu
• her ikisi de göğüs ağrısına neden olabilen perikardit ve plörit
• baş ağrısı
• bilinç bulanıklığı, konfüzyon
• hafıza kaybı

Lupustan kaynaklanan iltihap, aşağıdakiler gibi çeşitli organları içeren komplikasyonlara da neden olabilir:

• böbrekler
• kan
• akciğerler

TEŞHİS

Ayrıntılı bir tıbbi geçmiş talep etmenin ve fizik muayene yapmanın yanı sıra, sağlık uzmanınız lupusu teşhis etmek için aşağıdaki testleri yapabilir:

• Kan testleri:  Bunlar, sağlık hizmeti sağlayıcılarının kandaki kırmızı kan hücrelerinin, beyaz kan hücrelerinin ve trombositlerin sayısını ve türünü belirlemek için kullandığı bir test olan tam kan sayımını (CBC) içerebilir. Diğer testler arasında bir eritrosit sedimantasyon hızı, C-reaktif protein (CRP) testi ve yüksek bağışıklık sistemi aktivitesini gösterebilen anti-nükleer antikor testi bulunur .
• İdrar testleri : İdrar tahlili, idrarınızda yüksek düzeyde kan veya protein olup olmadığını belirleyebilir. Bu, lupusun böbreklerinizi etkilediğini gösterebilir.
• Görüntüleme testleri : Göğüs röntgeni ve ekokardiyogramlar , kalbinizde ve akciğerlerinizde veya çevresinde iltihaplanma veya sıvı birikimini gösterebilen iki görüntüleme çalışmasıdır.
• Doku biyopsisi : Sağlık uzmanınız, lupuslu bir kişiye özgü hücrelerin mevcut olup olmadığını belirlemek için lupus benzeri döküntü alanından bir biyopsi veya hücre örneği alabilir. Böbrek hasarı varsa, uygun tedavinin belirlenmesine yardımcı olmak için böbrek biyopsisi gerekli olabilir.

TEDAVİ

Lupusu kontrol etmek için en yaygın olarak kullanılan ilaçlar şunları içerir:

• Steroid olmayan antiinflamatuar ilaçlar (NSAID’ler
• Antimalaryal ilaçlar
• Kortikosteroidler
• İmmünsüpresanlar
• Biyolojik İlaçlar : Damardan uygulanan farklı bir ilaç türü olan belimumab (Benlysta) da bazı kişilerde lupus semptomlarını azaltır.