Kök Hücre

Haberlerde kök hücreleri duymuş olabilirsiniz. Belki de size veya ciddi bir hastalığı olan sevdiğiniz birine yardım edip edemeyeceklerini merak ediyor olabilirsiniz. Bu yazımızda kök hücrelerin ne olduğundan, nereden geldiklerinden ve hastalıkları tedavi etmek için nasıl kullanıldığından bahsedeceğiz.

Kök hücre nedir?

Kök hücreler, vücuttaki birçok farklı hücre türüne dönüşme potansiyeline sahip hücrelerdir. Vücut için bir onarım sistemi görevi görürler. Uzun süre bölünebilir ve kendilerini yenileyebilirler. Kas hücreleri, kan hücreleri ve beyin hücreleri gibi özelleşmiş hücreler olma potansiyeline sahiptirler.

Kök hücreler, vücutta veya laboratuvarda doğru koşullar altında bölünerek yavru hücre adı verilen daha fazla hücre oluşturur.

Bu yavru hücreler ya yeni kök hücreler (kendi kendini yenileme) olurlar ya da kan hücreleri, beyin hücreleri, kalp kası hücreleri veya kemik hücreleri gibi daha spesifik bir işleve sahip özelleşmiş (farklılaşmış) hücreler olurlar. Vücuttaki başka hiçbir hücrenin yeni hücre türleri üretmek için doğal yeteneği yoktur.

Farklılaşma Özelliklerine Göre Kök Hücreler

Totipotens : Tek bir hücrenin bütün bir organizmaya dönüşebilme potansiyelidir.

Pluripotens : Bir hücrenin, bir organizmanın gelişimi için gerekli plasenta, amniyon ve karyon gibi destek yapıları hariç vücuttaki bütün hücre türlerini meydana getirebilme potansiyelidir.

Unipotens : Bir hücrenin sadece tek bir hücre türünü meydana getirebilme potansiyelidir.

Multipotens : Bir hücrenin az sayıda farklı hücre türleri meydana getirebilme potansiyelidir.

Elde Edildikleri Yere Göre Kök Hücreler

Embriyonik kök hücre : Bu kök hücreler, üç ila beş günlük embriyolardan gelir. Bu aşamada embriyo blastosist olarak adlandırılır ve yaklaşık 150 hücreye sahiptir. Bunlar pluripotent kök hücrelerdir. Yani daha fazla kök hücreye bölünebilirler veya vücuttaki herhangi bir hücre türü haline gelebilirler. Bu çok yönlülük, embriyonik kök hücrelerin hastalıklı doku ve organları yenilemek veya onarmak için kullanılmasına izin verir.

Yetişkin kök hücre : Bu kök hücreler, kemik iliği veya yağ gibi çoğu yetişkin dokuda az sayıda bulunur. Embriyonik kök hücrelerle karşılaştırıldığında, yetişkin kök hücrelerin vücudun çeşitli hücrelerini meydana getirme konusunda daha sınırlı bir yeteneği vardır.

Perinatal kök hücre: Amniyotik sıvıda ve göbek kordonu kanında da kök hücreler vardır. Bu kök hücreler ayrıca özel hücrelere dönüşme yeteneğine de sahiptir.

Bu kök hücreler amniyosentez ile anormallikleri test etmek için hamile kadınlardan alınan amniyotik sıvı (Amniyotik sıvı, rahimde gelişmekte olan bir fetüsü çevreleyen ve koruyan keseyi doldurur.) örneklerinde belirlenmiştir.

Kök hücre tedavisi (rejeneratif tıp) nedir ve nasıl çalışır ?

Rejeneratif tıp olarak da bilinen kök hücre tedavisi, kök hücreleri veya bunların türevlerini kullanarak hastalıklı, işlevsiz veya yaralı dokunun onarım yanıtını destekler. Organ naklinde bir sonraki bölümdür ve sınırlı olan donör organlar yerine hücreleri kullanır.

Araştırmacılar, bir laboratuvarda kök hücreler yetiştirir. Bu kök hücreler, kalp kası hücreleri, kan hücreleri veya sinir hücreleri gibi belirli hücre türlerinde uzmanlaşmak için manipüle edilir. Özel hücreler daha sonra bir kişiye implante edilir. Örneğin kişinin kalp hastalığı varsa, hücreler kalp kasına enjekte edilebilir. Sağlıklı nakledilen kalp kası hücreleri daha sonra kusurlu kalp kasını onarmaya katkıda bulunabilir.

Araştırmacılar, kalp benzeri hücreler haline gelmeye yönlendirilen yetişkin kemik iliği hücrelerinin, insanlarda kalp dokusunu onarabileceğini ve daha fazla araştırma yapılmakta olduğunu söylemektedir.