Kanser Nedir?

Dünyada her yıl 12 milyon kişiye kanser tanısı konulmakta ve 7,6 milyon kişi kanserden hayatını kaybetmektedir. Kanser tüm yaştaki insanları etkiler ve her üç kişiden biri, yaşamının bir döneminde kanser tanısı konusunda deneyim yaşamaktadır. Muhtemelen siz veya tanıdığınız biri kanserden etkilenmiştir. İşte kanserin ne olduğunu anlamanıza yardımcı olacak bazı bilgiler.

Yaşamınız boyunca normalde ihtiyaç duyduğunuzda büyüyen ve bölünen trilyonlarca hücreden oluşuyorsunuz. Normal hücreler anormal olduğunda veya yaşlandığında genellikle ölürler. Yeni hücreler eski hücrelerin yerini alır veya hasarlı hücreleri iyileştirir. Bu süreci belirli genler kontrol eder.  Kanserli hücrelerde bu süreç ters işler. Yeni hücreler yapılmaya devam ederken eski veya anormal olanlar gerektiği zaman ölmezler. Bu vücudunuzun sağlıklı bir şekilde çalışmasını zorlaştırır.

Kanser birden fazla hastalıktır

Pek çok kanser türü mevcuttur. Kanser vücudun herhangi bir yerinde gelişebilir ve vücudun başladığı yer olarak adlandırılabilir. Örneğin memede başlayan meme kanseri, vücudun diğer bölgelerine yayılsa (metastaz yapsa) bile meme kanseri olarak adlandırılır.

Kanser çeşitlerinin benzer yönleri vardır. Ancak büyüme, yayılma ve tedaviye yanıt verme şekillerinde farklı olabilir. Bazı kanser çeşitlerinde  hızlı büyüme ve vücudun diğer bölgelerine yayılma görülürken, diğerlerinde daha yavaş büyüme ve başladıkları yerde kalma eğilimi görülür.

Tümör Çeşitleri

Başlangıç bölgeleriyle sınırlı kalan ve yavaş çoğalan hücrelerden oluşan tümörlere iyi huylu(benign) tümör adı verilir. Kistler, siğiller, benler ve polipler benign tümörlere örnek olarak verilebilir İyi huylu tümörler vücudun diğer bölgelerine yayılmazlar. Cerrahi operasyon, iyi huylu tümörler için yaygın bir tedavi türüdür. Amaç, çevredeki dokulara zarar vermeden tümörü çıkarmaktır.

Kötü huylu (malign) tümörler ise hızla büyüyen anormal hücrelerden oluşur. Bu tümörler diğer dokulara yayılarak oradaki normal hücrelerin yaşamını bozup bir çeşit istila yapma eğilimindedir. Genetik yapıları bozuk olduğu için anormal proteinler üretirler. Kötü huylu tümörler yaşamı tehdit edebilir.

Kanserli tümörlerin tedavisi, birincil tümörün nerede bulunduğu ve yayılıp yayılmadığı gibi birçok faktöre bağlıdır . Bir patoloji raporu, aşağıdakileri içerebilecek tedaviye rehberlik etmek için tümör hakkında belirli bilgileri ortaya çıkarabilir:

ameliyat

radyasyon tedavisi

kemoterapi

hedefli tedavi

biyolojik tedavi olarak da bilinen immünoterapi

Kanserin birçok nedeni vardır ve aşağıdaki risk faktörleri ilişkili olabilir:

(1) Sigara: İstatistiklere göre günde bir paket sigara içen kişiler sigara içmeyenlere göre on kat daha fazla akciğer kanserine yakalanmaktadır.Sigarayı bıraktığınızda kanser riski her yıl azalmaya başlayacaktır.

(2) Diyet: Yüksek yağlı diyetin rektal kanser, rahim kanseri ve prostat kanserine yol açma şansı yüksektir.Genellikle yüksek lifli gıdaları seçmek vitamin ve mineral takviyesinden daha faydalıdır.

(3) Ultraviyole ışınları: Ultraviyole ışınları ciltte yaşlanmaya ve cilt hasarına neden olarak cilt kanserine yol açabilir. Dışarı çıkarken geniş kenarlı bir şapka, güneş gözlüğü, uzun pantolon ve uzun kollu giymelisiniz. Güneş kremi kullanmak da önlemeye yardımcı olabilir.

(4) Alkol: Şiddetli alkol bağımlılığı ağız kanseri, boğaz kanseri, yemek borusu kanseri ve karaciğer kanseri riskini, orta derecede alkol bağımlılığı ise meme kanseri riskini artıracaktır.

(5) İyonlaştırıcı radyasyon: Japon atom bombasından kurtulanlar için yapılan araştırmalar, iyonlaştırıcı radyasyonun lösemi, meme kanseri, tiroid kanseri, akciğer kanseri, mide kanseri ve diğer organ kanserlerinin insidansını artırabileceğini göstermiştir.

(6) Kimyasal kirleticiler: Asbest, nikel, kadmiyum, uranyum, radon, kloroetilen ve benzenin hepsi iyi bilinen kanserojenlerdir.

(7) Hormon Replasman Tedavisi (HRT): Uzun süre östrojen ilacı kullanan kadınlar da meme kanser riski artacaktır. Progesteron ilaçları ile birlikte kullanılırsa risk daha yüksek olacaktır. Şu anda bilim adamları bu tedavinin avantaj ve dezavantajlarını araştırmaktadır.

(8) Gebelik Döneminde DES (Dietilstibestrol): DES (dietilstilbestrol), bir kadınlık hormonu olan insan yapımı (sentetik) bir östrojen formudur.  Bazı kadınlar, rahatsız edici hamilelik sürecini rahatlatmak için DES kullanmış olabilir. Yapılan çalışmalarda DES’in  meme kanseri riskini artırdığı ve maruz kalan dişi fetüsler de rahim ağzında anormal gelişmiş hücrelerin arttığı görülmüştür.

(9) Aileye özgü kanserler: Nüfus oranı açısından belirli ailelerde belirli kanserler daha sık görülür. Ailelerde görülen kanserlerin esas olarak genetik faktörlerden, aile ortamından veya yaşam tarzı faktörlerinden kaynaklandığı yapılan araştırmalarda açıklanmıştır.

Kanserin Belirtileri

 Kanser birçok belirtiye neden olabilir, ancak bu belirtiler çoğunlukla hastalık, yaralanma, iyi huylu tümörler veya diğer sorunlardan kaynaklanır. Birkaç hafta sonra düzelmeyen belirtileriniz varsa, sorunların mümkün olan en kısa sürede teşhis edilip tedavi edilebilmesi için doktorunuza görünün. Genellikle kanser ağrıya neden olmaz, bu nedenle bir doktora görünmeden önce ağrı hissetmeyi beklemeyin.

Meme değişiklikleri

• Göğsünüzde veya kolunuzun altında yumru veya sertlik hissi
• Meme ucu değişiklikleri veya akıntısı
• Kaşıntılı, kırmızı, pullu, çukurlu veya buruşuk cilt

Mesane değişiklikleri

• İdrara çıkamama sorunu
• İdrar yaparken ağrı
• İdrarda kan

Nedeni bilinmeyen kanama veya morarma

Bağırsak değişiklikleri 

• Dışkıda kan
• Bağırsak alışkanlıklarında değişiklikler

Geçmeyen öksürük veya ses kısıklığı

Yeme sorunları

• Yedikten sonra ağrı (geçmeyen mide ekşimesi veya hazımsızlık)
• Yutma sorunu
• Göbek ağrısı
• Mide bulantısı ve kusma
• İştah değişiklikleri

Şiddetli ve uzun süren yorgunluk

Nedeni bilinmeyen ateş veya gece terlemeleri

Ağız değişiklikleri

• Dilde veya ağzınızda beyaz veya kırmızı bir leke
• Dudakta veya ağızda kanama, ağrı veya uyuşma

Nörolojik sorunlar

• Baş ağrısı
• Nöbetler
• Vizyon değişiklikleri
• İşitme değişiklikleri
• Yüzün sarkması

Cilt değişiklikleri

• Kanayan veya pullu hale gelen ten rengi bir yumru
• İyileşmeyen bir yara
• Sarılık (ciltte ve göz beyazlarında sararma)
• Boyun, koltuk altı, mide ve kasık gibi herhangi bir yerde şişlik veya topaklar

Sebebi bilinmeyen kilo alımı veya kilo kaybı

Bir hastayı teşhis ederken, yukarıdaki semptomların birçoğu varsa, doktor hastanın durumunu araştırmalı ve kanser olup olmadığını ayrıntılı olarak kontrol etmelidir. Muayene araçları genellikle laboratuvar teşhisi (kan testi ve idrar testi dahil), görüntüleme muayenesi (X-ışını fotoğrafçılığı, bilgisayarlı tomografi, ultrason taraması ve MRI dahil) ve biyopsidir.(endoskopi dahil; iğne aspirasyonu ve cerrahi biyopsi). Kanser olduğu doğrulandıktan sonra, metastaz olup olmadığını belirlemek için bir evreleme kontrolü yapılmalıdır, çünkü tedavi kararı evreleme sonuçlarına bağlıdır. Aynı zamanda, hastanın mevcut kanser tedavisinin istatistiksel önemini anlamasına yardımcı olmak ve hastanın korkusunu azaltmak için hastalığın ilerleyişini tartışmak gerekir.

Tedavi Yöntemleri

 Tedavi yöntemleri genellikle lokal tedavi ve sistematik tedavi olarak ikiye ayrılır. Aşağıdaki gibi birkaç yöntem vardır, ancak nihai karar genellikle tedavi ekibi tarafından tartışıldıktan sonra verilir. Bu ekip onkologları, radyasyon onkologlarını ve araştırması olan çeşitli doktorları içerir.

(1) Cerrahi rezeksiyon.

(2) Radyoterapi.

(3) Kemoterapi.

(4) Hormonal tedavi.

(5) İmmünolojik tedavi.

6) Kemik iliği nakli.

(7) Hedef tedavi.

Tedavi sonrası bakım daha da önemlidir. Örneğin, ağrı kontrolü, sinirlere sıkışan kanser büyümesinden kaynaklanabilir veya tedavinin bir sonucu olabilir. Kanser hastalarının genellikle iştahı yoktur, bu nedenle besin takviyesi, güçlerini geri kazanabilmelerinde çok önemlidir.  Tıbbi ekibin tam işbirliği ile kanser hastalarının yaşam kalitesi iyileştirilebilir.

“Dünya Kanser Günü” olarak bilinen 4 Şubat her yıl ; kanser ile ilgili farkındalık ve bilinç düzeyinin artmasını sağlamak, kansere karşı mücadelede önemli bir adım olan doğru bilinen yanlışlardan kurtulmak ve doğruların herkese ulaşmasını hedeflemek amacıyla dünya genelinde kutlanmaktadır.