Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB)

Otizm, yaşamın ilk üç yılı içinde ortaya çıkan semptomları olan gelişimsel bir bozukluktur. Bir grup nörogelişimsel bozukluğu tanımlamak için kullanılan geniş bir terimdir. Resmi tanı adı otizm spektrum bozukluğudur. “Spektrum” kelimesi, otizmin değişen şiddette farklı şekillerde ortaya çıktığını gösterir. Bu, otizmi olan her bireyin kendine özgü güçlü yanlarını, semptomlarını ve zorluklarını deneyimlediği anlamına gelir.

Nedenleri

OSB’nin kesin nedeni bilinmemektedir. En güncel araştırmalar tek bir nedenin olmadığını göstermektedir fakat otizm için şüpheli risk faktörlerinden bazıları ise şunlardır:

• Otizmli yakın bir aile üyesine sahip olmak
• Genetik mutasyonlar
• Fragile X sendromu ve diğer genetik bozukluklar
• Yaşı büyük ebeveynler
• Metabolik dengesizlikler
• Ağır metallere ve çevresel toksinlere maruz kalma
• Viral enfeksiyon öyküsü
• Valproik asit (Depakene) veya talidomid (Thalomid) ilaçlarına fetal maruziyet

Belirtileri

Otizmin belirtileri genellikle 2 veya 3 yaşında ortaya çıkar. İlişkili bazı gelişim gecikmeleri daha da erken ortaya çıkabilir ve genellikle 18 ay gibi erken bir zamanda teşhis edilebilir.

Otizm semptomlarının aralığı büyük ölçüde değişir. Bir kişi hafif anksiyete yaşayabilir veya göz temasından kaçınabilirken, diğeri iletişim kurmakta güçlük çekebilir ve şiddetli öfke nöbetleri geçirebilir.

İletişim ve Sosyal Belirtiler

• Pragmatik Dil – Otizm spektrumundaki çoğu birey, diğer insanlarla iletişim kurmakta güçlük çeker. Bu genellikle erken çocukluk döneminde ortaya çıkar. Konuşma gelişimi ve sözsüz iletişimdeki herhangi bir gecikme, kalifiye bir uzman tarafından değerlendirilmelidir.
• Göz Teması ve Sözsüz İletişim – Göz temasından kaçınma, otizmi olanlar arasında yaygın semptomlardır. Diğer sözlü olmayan iletişim zorlukları, yüz ifadelerini, fiziksel hareketleri ve genel vücut dilini tanımayı ve kullanmayı içerebilir.
• Ses Tonu – Otizmi olan bazı insanlar ses tonlarını düzenlemekte veya değiştirmekte zorluk çekebilir. Sonuç olarak, çok yüksek sesle, çok alçak sesle ve / veya tek tonlu bir sesle konuşabilirler.

Davranışsal Belirtiler

• Tekrarlayan Davranışlar – Otizmi olan birçok kişi aynı davranışları tekrar tekrar gerçekleştirebilir. Bu, ellerin ve kolların sallanmasını, dönmesini veya çırpılmasını veya parmaklarının titremesini içerebilir. Ayrıca oyuncaklarla veya başka nesnelerle, bozuk para veya tabakları yorulmadan döndürmek ve ışık düğmelerine  tekrar tekrar basmak gibi, alışılmadık şekillerde oynayabilirler.
• Ritüel Davranışlar – Bu, her öğünde aynı yiyecekleri yemeyi veya aynı videoları tekrar tekrar izlemeyi içerebilir. Planlarda herhangi bir küçük değişiklikten hemen sonra bile oldukça üzülebilirler.
• Kendine Zarar Verme – Otizm spektrumundaki bazı kişiler başlarını yere veya duvara vurur, ellerini ısırır veya ciltlerini aşırı derecede kaşır veya çizerler. Tıbbi, duyusal, beslenme ve davranışsal yaklaşımlar dahil olmak üzere bu davranışları tedavi etmenin birçok yolu vardır. Çocuğunuz kendine zarar verici herhangi bir davranışta bulunursa, mümkün olan en kısa sürede doktorunuzla konuşun.

Teşhis

Bir OSB teşhisi birkaç farklı tarama, genetik test ve değerlendirmeyi içerir.

Doktorlar ve uzmanlar aşağıdaki tarama araçlarından birini veya birkaçını kullanabilir : 

• Yeni Yürümeye Başlayan Çocuklarda Otizm için Değiştirilmiş Kontrol Listesi , Gözden Geçirilmiş (M-CHAT), 16 ila 30 aylık bebekler için tasarlanmış 20 soruluk bir test. 
• Yaş ve Aşama Anketi (ASQ) , bir çocuğun sahip olabileceği herhangi bir gelişimsel zorluğu tanımlamak için kullanılan belirli yaşları hedefleyen bölümlere sahip genel bir gelişimsel tarama aracıdır. 
• Yeni Yürümeye Başlayan Çocuklarda ve Küçük Çocuklarda Otizm için Tarama Aracı (STAT) , etkileşimli bir tarama aracıdır; oyun, iletişim ve taklidi değerlendiren 12 etkinlikten oluşur. 
• Ebeveynlerin Gelişimsel Durum Değerlendirmesi (PEDS)  , ebeveynlere sorular sorarak endişe alanlarını belirleyen genel bir gelişimsel ebeveyn görüşme formudur.  
• Genetik hastalıklar için DNA testi

Amerikan Pediatri Akademisi (AAP) , tüm çocukların 18 ve 24 aylıkken OSB taramasından geçmesini önermektedir. Ebeveynler, endişeleri varsa çocuk doktorlarından otizm taraması isteyebilirler. Nadir durumlarda, otizmli bireyler tanı almadan yetişkinliğe ulaşır. Bununla birlikte, çoğu kişi 8 yaşından önce otizm teşhisi alır.

Tedavi

Otizmin “tedavisi” yoktur ancak terapiler ve diğer tedavi konuları insanların daha iyi hissetmelerine veya semptomlarını hafifletmelerine yardımcı olabilir.

Birçok tedavi yaklaşımı aşağıdaki gibi tedavileri içerir:

• davranışsal terapi
• oyun terapisi
• iş terapisi
• fizik tedavi
• konuşma terapisi

Spektrumdaki bazı insanlar belirli yaklaşımlara iyi yanıt verirken diğerleri vermeyebilir.

Otizmi yönetmek için alternatif tedaviler şunları içerebilir:

• yüksek doz vitaminler
• Metallerin vücuttan atılmasını içeren şelasyon tedavisi
• hiperbarik oksijen tedavisi
• uyku sorunlarını gidermek için melatonin

Alternatif tedaviler üzerine araştırmalar karışıktır ve bu tedavilerden bazıları tehlikeli olabilir. Bunlardan herhangi birine yatırım yapmadan önce, ebeveynler olası faydalarla araştırma ve mali maliyetleri karşılaştırmalıdır.

Diyet, otizm üzerinde etkili olabilir mi?

OSB’li insanlar için tasarlanmış özel bir diyet yoktur. Bununla birlikte, bazı otizm savunucuları, davranış sorunlarını en aza indirmeye ve genel yaşam kalitesini artırmaya yardımcı olmanın bir yolu olarak beslenme değişikliklerini araştırmaktadırlar.

Otizm diyetinin temellerinden biri, yapay katkı maddelerinden kaçınmaktır. Bunlar koruyucuları, renkleri ve tatlandırıcıları içerir .

Bir otizm diyeti bunun yerine bütün yiyeceklere odaklanabilir, örneğin:

• taze meyve ve sebzeler
• yağsız kümes hayvanları
• balık
• doymamış yağlar
• çok fazla su

Bazı otizm savunucuları da glütensiz beslenmeyi onaylar. Bu savunucular, glütenin OSB’li bazı kişilerde iltihaplanma ve olumsuz bedensel reaksiyonlar yarattığına inanmaktadır. Bununla birlikte, bilimsel araştırmalar otizm, glüten ve kazein olarak bilinen başka bir protein arasındaki ilişki konusunda yetersizdir.